| Gatunek | Wężogłów Karłowaty |
|---|---|
| Nazwa łacińska | Channa Gachua |
| Rodzina | żmijogłowowate |
| Występowanie | Azja |
| Długość | 15 - 20 cm |
| Temperatura | 15 - 30°C |
| Twardość wody | miękka - twarda |
| pH | 5,0 - 8,0 |
| Zbiornik | 80 L |
| Pokarm | żywy, mrożony |
Wężogłów karłowaty jest gatunkiem słodkowodnym, który w warunkach naturalnych zamieszkuje górskie strumienie, większe rzeki, kanały a także zbiorniki z wodą stojącą oraz tereny zalewowe lub podmokłe na obszarze od zachodniego Afganistanu, przez Azję Środkową i Południową, do Indonezji. Jest to gatunek migrujący, chętnie przemieszczający się z miejsca na miejsce za pomocą serii skoków (również skacze na suchej ziemi).
Ze względu na różnorodność siedlisk, jakie ryby zajmują w środowisku naturalnym ich ubarwienie różni się wzajemnie, co skutkuje różnorodnością barwnych odmian w handlu. Właściwie ich przynależność taksonomiczna nie jest jeszcze jednoznacznie usystematyzowana i w niedługim czasie może się okazać, że opisywany gatunek stanowi tak naprawdę grupę gatunków podobnych, a nie różnobarwnych odmian/populacji. Opisywany gatunek, podobnie jak inne z tej rodziny, charakteryzuje się wydłużonym, torpedowatym pokrojem ciała ze spłaszczoną głową, dużymi łuskami przypominającymi swoim wyglądem łuski węży, szeroką płetwą grzbietową (32-37 promienie) i odbytową (20-23 promienie), dużym otworem gębowym opatrzonym w ostre zęby, nad którym znajduje się pojedyncza para wąsików oraz posiadają dodatkowy aparat oddechowy umożliwiający im oddychanie powietrzem atmosferycznym (narząd nadskrzelowy). Najpopularniejsze odmiany wężogłowa karłowatego wyróżniają się beżowo-kremowym lub szaro-oliwkowym ubarwieniem ciała, z ciemniejszymi, ale słabo widocznymi, jakby marmurkowymi, plamkami na całym ciele. Promienie wszystkich płetw są wyraźnie widoczne, a jego płetwy: grzbietowa, ogonowa oraz odbytowa obrzeżone są na czerwono lub żółto oraz biało. Płetwy piersiowe posiadają u nasady czarne poprzeczne pasy. Opisywany gatunek często mylony jest z Channa orientalis, który jest gatunkiem endemicznym dla Sri Lanki i w przeciwieństwie do wężogłowa karłowatego, nie posiada płetw brzusznych. Samca rozpoznamy po bardziej imponujących płetwach grzbietowej i odbytowej, a w czasie tarła intensywniejszych kolorach. Samice są za to większe od samców i pełniejsze w partiach brzusznych.
Wężogłów karłowaty jest rybą agresywną i terytorialną wobec własnego gatunku (samce wobec siebie po osiągnięciu dojrzałości płciowej). Utworzona para ze stada żyje zgodnie, w czasie tarła staje się bardziej agresywna wobec pozostałych ryb. Agresję i terytorializm ryb można nieco złagodzić poprzez systematyczną zmianę aranżacji wnętrza akwarium, np. podczas robienia podmian wody. Z natury drapieżnik, który w środowisku naturalnym poluje nocą na owady, skorupiaki oraz mniejsze ryby. Nigdy nie karmimy ryb mięsem ssaków lub drobiu – taka dieta skutkuje otłuszczaniem się wątroby ryb i prowadzi do poważnych dolegliwości układu trawiennego. Wężogłów karłowaty powinien być hodowany w akwarium gatunkowym – młode ryby są bardzo towarzyskie, starsze żyją pojedynczo lub w parach. Jeżeli zamierzamy go umieścić w zbiorniku towarzyskim dobieramy mu za współtowarzyszy ryby odpowiedniej wielkości (żeby nie skończyły jako przekąska), nieterytorialne i spokojne.
Gatunek preferuje przestronne akwaria – dłuższe niż wyższe, w których głębokość wody nie powinna być mniejsza niż 30 cm. Zbiornik powinien być mocno obsadzony roślinami, z licznymi kryjówkami wśród korzeni i gałęzi, pełne zakamarków stworzonych ze skał, skorup doniczek lub rurek glinianych. Oświetlenie słabe i rozproszone – ułatwią to rośliny pływające. Akwarium musi być szczelnie przykryte, gdyż rybki te chętnie skorzystają z każdej okazji do ucieczki – są bardzo skoczne. Systematyczne podmiany części wody nie są obowiązkowe, ale wskazane.
Gatunek jajorodny. Podczas hodowli nie powinniśmy mieszać różnych odmian ze sobą, gdyż ryby się krzyżują. Pary dobierają się same z większego stada i tworzą trwałe więzi, nawet na całe życie. Dobraną parę najlepiej jest przenieść do osobnego, hodowlanego akwarium. Tarło poprzedzają zaloty i taniec godowy – stroszenie płetw i wypychanie gardła przez ryby. Podczas tarła samica znajduje się pod samcem do góry nogami i co 1-2 minuty uwalnia ona partię jajeczek, którą samiec natychmiast zapładniana – w sumie 20-200 ziaren ikry (w zależności od doświadczenia rodziców i konkretnej odmiany). Samiec zbiera złożone jajeczka do otworu gębowego i tam następuje inkubacja larw – 5-7 dni (wężogłów karłowaty należy do pyszczaków). Samica przejmuje rolę strażnika terytorium i przegania wszystkich niepożądanych intruzów (uwaga na palce). Rodzice opiekują się także narybkiem, który trzyma się blisko nasady ogona samca, a w razie zagrożenia kryje się w jego ustach. Jak długo rodzice przebywają wspólnie z potomstwem w jednym akwarium, tak długo nie dojdzie do kolejnego tarła między nimi.
